Κάθε χρόνο περίπου έξι εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως χάνουν τη ζωή τους λόγω του καπνίσματος, εκ των οποίων οι 600.000 είναι παθητικοί καπνιστές. Πιο συγκεκριμένα στην Ευρώπη, ο αριθμός ανέρχεται στις 700.000 ενώ 13 εκατομμύρια προσβάλλονται από ασθένειες σχετικές με το κάπνισμα.
Η 31η Μαΐου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος (World No Tobacco Day), με απόφαση που έλαβε το 1988 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), για να υπενθυμίσει στο παγκόσμιο κοινό τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος.
Πώς το κάπνισμα θέτει σε κίνδυνο την υγεία των πνευμόνων
Καρκίνος του πνεύμονα: Το κάπνισμα είναι η κύρια αιτία για καρκίνο του πνεύμονα, υπεύθυνο για τα περισσότερα από τα δύο τρίτα των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα σε παγκόσμιο επίπεδο. Το παθητικό κάπνισμα στο σπίτι ή στο χώρο εργασίας αυξάνει επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα. Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα: μετά από 10 χρόνια διακοπής του καπνίσματος, ο κίνδυνος καρκίνου του πνεύμονα πέφτει περίπου στο μισό σε σχέση με έναν καπνιστή.
Χρόνια αναπνευστική ασθένεια: Το κάπνισμα είναι η κύρια αιτία της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ), μιας κατάστασης όπου η συσσώρευση βλέννας στους πνεύμονες οδηγεί σε επώδυνο βήχα και μεγάλη δυσκολία στην αναπνοή. Ο κίνδυνος εμφάνισης ΧΑΠ είναι ιδιαίτερα υψηλός μεταξύ των ατόμων που ξεκινούν το κάπνισμα σε νεαρή ηλικία, καθώς αυτό επιβραδύνει σημαντικά την ανάπτυξη του πνεύμονα. Το κάπνισμα επιδεινώνει επίσης το άσθμα, το οποίο περιορίζει τις καθημερινές δραστηριότητες και συμβάλλει στην αναπηρία. Η διακοπή του πρώιμου καπνίσματος είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία για την επιβράδυνση της εξέλιξης της ΧΑΠ και τη βελτίωση των συμπτωμάτων του άσθματος.
Απειλή σε μικρή ηλικία: Τα βρέφη που είναι εκτεθειμένα εντός της μήτρας σε τοξίνες από το κάπνισμα της μητέρας τους, ακόμα και αν αυτό είναι παθητικό, εμφανίζουν συχνά μειωμένη πνευμονική ανάπτυξη και λειτουργία. Τα μικρά παιδιά που εκτίθενται σε παθητικό κάπνισμα κινδυνεύουν από εμφάνιση και επιδείνωση άσθματος, πνευμονίας, βρογχίτιδας και συχνών λοιμώξεων του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος. Σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτιμάται ότι 60.000 παιδιά πεθαίνουν πριν από την ηλικία των 5 ετών από λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού, που προκαλούνται από το παθητικό κάπνισμα. Επίσης, οι συχνές λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος στην πρώιμη παιδική ηλικία αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης ΧΑΠ κατά την ενηλικίωση.
Φυματίωση: Η φυματίωση βλάπτει τους πνεύμονες και μειώνει τη λειτουργία τους, η οποία επιδεινώνεται περαιτέρω από το κάπνισμα. Περίπου το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού έχει λανθάνουσα φυματίωση, με κίνδυνο η νόσος να εξελιχθεί πλήρως σε κάποια στιγμή. Οι καπνιστές είναι δύο φορές πιο πιθανό να πάθουν φυματίωση. Η ενεργός φυματίωση, η οποία εντείνεται από τις επιζήμιες επιπτώσεις στην υγεία των πνευμόνων από το κάπνισμα, αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο αναπηρίας και θανάτου από αναπνευστική ανεπάρκεια.
Μόλυνση του αέρα: Ο καπνός του τσιγάρου είναι μια πολύ επικίνδυνη μορφή ρύπανσης του αέρα σε κλειστούς χώρους: περιέχει πάνω από 7.000 χημικές ουσίες, 69 από τις οποίες είναι γνωστό ότι προκαλούν καρκίνο. Παρόλο που ο καπνός μπορεί να είναι αόρατος, μπορεί να παραμείνει στον αέρα για έως και πέντε ώρες, θέτοντας αυτούς που εκτίθενται σε κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα, χρόνιες αναπνευστικές νόσους και μειωμένη πνευμονική λειτουργία.
Πότε καθαρίζουν οι πνεύμονες από την στιγμή που κόβετε το τσιγάρο
Το κάπνισμα καταστρέφει τις μικροσκοπικές “τρίχες” στους πνεύμονές σας στους ανώτερους αεραγωγούς. Η κύρια λειτουργία τους είναι να προστατεύσουν τους πνεύμονες από τις λοιμώξεις, είτε ιογενείς είτε βακτηριακές. Αυτό το σύστημα εν γένει, καταστρέφεται από τον καπνό των τσιγάρων και έτσι μειώνεται η αποτελεσματικότητά του.
Εντούτοις, οι στατιστικές δείχνουν, ότι για τους ανθρώπους που έχουν κόψει το κάπνισμα μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα.
Το κάπνισμα δημιουργεί μόνιμες ζημιές και στις κυψελίδες των πνευμόνων. Έτσι, όσοι καπνίζουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), όπως χρόνια βρογχίτιδα ή εμφύσημα.
Ενώ μερικές από τις φλεγμονές που προκαλούνται μπορεί να είναι αναστρέψιμες, τα σημάδια στους πνεύμονες μένουν για πάντα. Συνεχίζοντας βέβαια το κάπνισμα, μειώνονται και οι όποιες πιθανότητες αναστροφής κάθε βλάβης στους πνεύμονες.