Ένα φτερούγισμα στο στήθος… μια ναυτία στο στομάχι… τα χέρια βρεγμένα από τον ιδρώτα λες και τα έχω βουτήξει σε κουβάδες νερού… οι παλμοί μου να ηχούν στα αυτιά μου σαν καμπάνες γιορτινές. Μόνο που σε εμένα δε μοιάζει καθόλου γιορτινό… αντίθετα, με κάνουν να νιώθω χαμένη, απεγνωσμένη, απελπισμένη… Ο γιατρός μου είπε ότι πάσχω από τη μάστιγα της εποχής, το ΑΓΧΟΣ. Επί λέξη, αγχώδης διαταραχή, είπε. Οι λέξεις παίζουν μπροστά στα μάτια μου σαν οθόνη υπολογιστή και τρέχω αμέσως να ψάξω τι σημαίνουν όλα αυτά που μου αράδιασε στο ραντεβού μας προ ολίγου.

Αγχώδης διαταραχή: το άγχος αποτελεί κομμάτι της ζωής μας. Είναι αυτό το μικρό τσίμπημα που πυροδοτεί τις ορμόνες μας και άλλοτε είναι παραγωγικό, άλλοτε κατασταλτικό. Όταν όμως επηρεάζει την καθημερινότητά μας αρνητικά και δρα ως ανασταλτικός παράγοντας σε μια φυσιολογική ζωή , ονομάζεται αγχώδης διαταραχή. Οι αγχώδεις διαταραχές διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες. Όλες έχουν ως κοινό σύμπτωμα το άγχος και όλες αντιμετωπίζονται με ψυχοθεραπεία και φαρμακευτική αγωγή.

Τα βασικά συμπτώματα του άγχους είναι ο φόβος και η ένταση. Επιπλέον, ενδέχεται να παρουσιάζουν ένα ή και περισσότερα δυσάρεστα σωματικά συμπτώματα: ταχυκαρδία, καρδιοπαλμία, αίσθημα αδιαθεσίας, τρέμουλο (τρόμος), εφίδρωση, ξηροστομία, πόνο στο στήθος, κεφαλαλγία και γρήγορη αναπνοή. Τα σωματικά συμπτώματα προκαλούνται εν μέρει από τον εγκέφαλο, ο οποίος στέλνει πολλά μηνύματα μέσω των νεύρων σε διάφορα σημεία του σώματος. Ο εγκέφαλος εκκρίνει ορμόνες και χημικές ουσίες που ονομάζονται νευροδιαβιβαστές. Αυτές οι ουσίες προκαλούν τα σωματικά και συναισθηματικά συμπτώματα του άγχους.

Το άγχος αποτελεί κύριο σύμπτωμα σε διάφορες παθήσεις. Οι αγχώδεις διαταραχές αποτελούν διαταραχές της διάθεσης με κοινό σύμπτωμα το παθολογικό άγχος και άλλα συμπτώματα βάση των οποίων διαχωρίζονται σε διάφορους τύπους. Οι βασικοί τύποι των αγχωδών διαταραχών είναι οι ακόλουθοι:

• Διαταραχή μετατραυματικού στρες: ένα σοβαρό τραύμα, όπως μια σοβαρή επίθεση ή ένα ατύχημα που έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή του ατόμου, είναι πιθανό να προκαλέσει μετατραυματικό στρες. Τα συμπτώματα διαρκούν τουλάχιστον ένα μήνα και συχνά πολύ περισσότερο. Το άγχος είναι μόνο ένα εκ των συμπτωμάτων. Τα κύρια συμπτώματα του μετατραυματικού στρες είναι η αναβίωση του τραύματος, γεγονός που είναι πολύ οδυνηρό. Το άτομο προσπαθεί να αποφύγει σκέψεις, συναισθήματα, συζητήσεις, τόπους, ανθρώπους, δραστηριότητες ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να πυροδοτήσει τις αναμνήσεις ή τις σκέψεις του τραύματος. Το αίσθημα ότι το άτομο είναι συναισθηματικά μουδιασμένο δυσκολεύει στο να νιώσει αισθήματα αγάπης. Η προοπτική για το μέλλον είναι συχνά απαισιόδοξη. Μπορεί το άτομο να χάνει το ενδιαφέρον του για δραστηριότητες που συνήθιζε να απολαμβάνει.
• Κοινωνική Φοβία: αποτελεί ίσως τον πιο κοινό τύπο φοβίας. Τα άτομα με κοινωνική φοβία βιώνουν έντονο φόβο για αυτό που οι γύρω τους μπορεί να σκεφτούν για τους ίδιους ή για το πως μπορεί να τους κρίνουν. Επομένως, βιώνουν φόβο για κάθε επαφή τους με άλλα άτομα ή για την περίπτωση ομιλίας δημόσια σε επίσημες ή ανεπίσημες περιστάσεις ενώπιον άλλων ατόμων, ιδιαιτέρως αγνώστων. Τα άτομα βιώνουν φόβο ότι θα ενεργήσουν αμήχανα και ότι οι πράξεις τους θα κριθούν από τους άλλους ως ανόητες, ανεπαρκείς, βλακώδεις, απερίσκεπτες κ.λπ. Αυτό το γεγονός αλλάζει δραματικά την ποιότητα ζωής των ατόμων αυτών.
• Διαταραχή πανικού: με τον όρο διαταραχή πανικού εννοούνται οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού. Η κρίση πανικού είναι μια έντονη επίθεση άγχους και φόβου που εμφανίζεται ξαφνικά, χωρίς προειδοποίηση και χωρίς προφανή αίτια. Τα σωματικά συμπτώματα του άγχους κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού είναι πολύ έντονα και περιλαμβάνουν: ταχυκαρδία, τρέμουλο, δύσπνοια, πόνους στο στήθος, αίσθημα λιποθυμίας, μούδιασμα ή τσιμπήματα και βελονιές. Κάθε κρίση πανικού διαρκεί κατά κανόνα 5-10 λεπτά, αλλά μερικές φορές και έως δύο ώρες.

• Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή: τα άτομα βιώνουν έντονο άγχος, αισθάνονται φόβο, ανησυχία και ένταση τις περισσότερες ημέρες και η κατάσταση αυτή εξακολουθεί να υφίσταται για μεγάλα διαστήματα. Το άγχος τους αφορά συνηθισμένες εργασίες όπως του σπιτιού ή της δουλειάς, αλλά ακόμη και ασήμαντα θέματα. Επιπλέον, συνήθως παρουσιάζεται νευρικότητα, κόπωση, ευερεθιστότητα, μυική ένταση και προβλήματα στον ύπνο.
• Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή: η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες ιδεοληψίες, καταναγκασμούς ή και τα δύο. Ιδεοληψίες ονομάζονται οι επαναλαμβανόμενες σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις, οι οποίες προκαλούν άγχος ή αποστροφή. Κοινές ιδεοληψίες είναι ο φόβος για πιθανές μολύνσεις, για την ύπαρξη μικροβίων, για καταστροφές, για βία κ.λπ. Οι ψυχαναγκασμοί συνδέονται με τις σκέψεις ή τις ενέργειες που το άτομο αισθάνεται ότι πρέπει να πράξει ή να επαναλάβει. Το άτομο προβαίνει συνήθως σε μια ψυχαναγκαστική πράξη προκειμένου να ξεπεράσει το άγχος που του έχει προκαλέσει η ιδεοληψία. Ένα κοινό παράδειγμα ψυχαναγκαστικής πράξης είναι το επαναλαμβανόμενο πλύσιμο των χεριών, το οποίο συνοδεύει την αντιμετώπιση της ιδεοληψίας του φόβου για τη βρομιά ή τα μικρόβια. Περαιτέρω παραδείγματα ψυχαναγκαστικών πράξεων αποτελούν: ο επανειλημμένος καθαρισμός, ο έλεγχος, η καταμέτρηση, η επαφή και αποθήκευση αντικειμένων.

Ο κύριος στόχος της θεραπείας είναι να επιτευχθεί μείωση των συμπτωμάτων έτσι ώστε το άγχος να μην εμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου. Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν τη ψυχοθεραπεία και τη φαρμακευτική θεραπεία. Σε κάθε περίπτωση, μικρές αλλαγές στη ζωή μας, στην καθημερινότητά μας, είναι σημαντικοί αρωγοί στην καταπολέμηση του αρνητικού άγχους. Η σωστή διατροφή, η μουσική και το περπάτημα 30 λεπτών μέσα στη μέρα είναι κάποια μικρά και εύκολα βήματα που μπορεί να ξεκινήσει κάποιος..!

Σοφία Δημάκη

Φαρμακοποιός